oligocen» epoka w dziejach ziemi od 37,5 do 26 mln lat temu. oligocen » epoka w dziejach ziemi, część trzeciorzędu, między eocenem a miocenem, od ok. 35 do 23 mln lat temu. oligocen » zoologia. oligocen » epoka pierwszych jeleniowatych. oligocen » historia. oligocen » epoka starszego trzeciorzędu. oligocen » trzecia epoka
Tabela stratygraficzna Era Okres Wydarzenia Kenozozoiczna Czwartorzęd Pojawienie się gatunku homo sapiens – człowieka rozumnego. Zlodowacenie półkuli północnej. Era ta trwa do dziś... Trzeciorzęd Kształtuje się współczesny układ kontynentów. Dominacja ssaków. Kulminacja fałdowania alpejskiego. Mezozoiczna Kreda Olbrzymie pokłady kredy. Pod koniec tego okresu wyginęły dinozaury. Pojawiają się ptaki. Jura Początki fałdowania alpejskiego. Dominacja dinozaurów. Trias Zmienia się rozkład lądów i mórz. Liczne transgresje i regresje mórz. Bogate życie w morzach. Silny rozwój gadów. Paleozoiczna Perm Olbrzymie obszary pustynne. Ginie ok. 90% gatunków zwierząt. Zaczynają dominować gady i płazy. Karbon Fałdowanie hercyńskie. Tworzenie się pokładów węgla kamiennego. Dewon Gwałtowna ewolucja organizmów. Sylur Pojawienie się pierwszych ryb. Pod koniec pojawiają się pierwsze rośliny lądowe. Ordowik Na przełomie kambru i ordowiku – fałdowanie kaledońskie. Morza pokrywają większą część powierzchni Ziemi. Powstają pierwsze glony i mięczaki. Zaczynają tworzyć się pierwsze rafy koralowe. Kambr Nagłe pojawienie się wielu skamieniałości – trylobity. Całkowity rozpad prakontynentu. Pojawienie się w morzu różnych form życia. Proterozoiczna Prekambr Tworzenie się tarcz i platform – fundamentów przyszłych kontynentów. Pojawienie się w wodzie pierwszych organizmów żywych. Archaiczna Tworzenie się skorupy ziemskiej, atmosfery i hydrosfery.
I tak, każda era w dziejach świata, począwszy od najmłodszej kenozoicznej po najstarsza proterozoiczną, ma swoją tabelę stratygraficzną. Opisano w niej dokładnie w kolejności chronologicznej podokresy i epoki, oraz charakterystyczne dla nich wydarzenia życia na ziemi.
Okresy geologiczne – Czwartorzęd (2,588 mln lat temu – dziś) Nastaje epoka lodowcowa. Cykliczne zmiany klimatu powodują duże wahania światowego poziomu mórz i oceanów. Otwarcie pomostu lądowego między Azją i Ameryką umożliwia wielką migrację zwierząt. I najważniejsze – na Ziemi pojawia się człowiek. Czwartorzęd jest najmłodszym i najkrótszym okresem dziejów Ziemi. O jego wyróżnieniu zdecydowały silne, cykliczne zmiany klimatu, w wyniku których na wielkie połacie Ameryki Północnej i Eurazji kilkakrotnie nasunęły się ogromne lądolody. Epoka lodowcowa Już na początku czwartorzędu, ok. 2,6 mln lat temu nastąpiło silne globalne ochłodzenie. Okolice biegunów przykryły czapy lodowcowe, a na półkuli północnej w miejsce ciepłolubnych lasów liściastych wkroczyła roślinność stepowa i tundrowa. Prawdziwa epoka lodowcowa nastała 900 000 lat temu i właściwie trwa do dziś. W tym czasie już ośmiokrotnie w okresach zimniejszych (glacjałach) na wielkie obszary półkuli północnej, sięgające aż do 50o szerokości geograficznej nasuwały się lądolody, a w okresach cieplejszych (interglacjałach) wycofywały do okolic podbiegunowych. Bardzo ważnym skutkiem każdego okresu glacjalnego było znaczne obniżenie, nawet o 100 m, globalnego poziomu morza, spowodowane uwięzieniem wody w lodowcach. Dawny zasięg lodowców wyznacza dziś na lądach gruba warstwa naniesionych przez nie bardzo charakterystycznych osadów – tzw. glin lodowcowych, składających się z mieszaniny okruchów skalnych o różnej wielkości – od iłu i mułu przez piasek do żwiru i głazów włącznie. W osadach tych tkwią gdzieniegdzie przyniesione przez lądolód ogromne bloki skalne, tzw. głazy narzutowe. Spuścizną po ostatnim zlodowaceniu są też wielkie jeziora polodowcowe, które powstały przed czołem cofającego się lądolodu w wyniku roztapiania rozległych płatów martwego lodu lub też w zagłębieniach wyżłobionych przez wody wypływające spod lodowca. Wielkie migracje wielkich zwierząt Na ogromnych obszarach stepowych i tundrowych trwała w epoce lodowcowej era wielkich ssaków. Trawiaste tereny Europy i Azji przemierzały piżmowoły, jelenie olbrzymie, włochate mamuty i nosorożce. W obszarach górskich królowały sporo większe od współczesnego niedźwiedzia brunatnego niedźwiedzie jaskiniowe, a w cieplejszych, południowych rejonach ponad czterometrowe słonie leśne. Stepy Ameryki Północnej zamieszkiwały, lwy i tygrysy szablastozębne, nieco mniejsze od mamutów mastodonty oraz bizony długorogie. Powtarzające się ochłodzenia i ocieplenia zmuszały całą tę menażerię do częstych migracji na setki kilometrów. Do największej i najbardziej znaczącej migracji przyczyniło się obniżenie globalnego poziomu morza, w wyniku którego na obszarze dzisiejszej Cieśniny Beringa powstał pomost lądowy łączący Amerykę z Azją. Wiele gatunków lądowych ssaków, łącznie z ludźmi, wykorzystało tę drogę do zdobycia Nowego Świata. Z końcem ostatniego zlodowacenia większość wielkich ssaków wymarła. Ostatnie szczątki mamuta znalezione w Szwecji liczą 13 tys. lat, a na półwyspie Tajmyr – 11 tys. lat. Przyczyną ich zagłady mogły być zarówno zmiany środowiskowe, jak i łowiecka działalność człowieka. Pierwsi ludzie Gdy w kolebce człowieka, Afryce, miejsce wilgotnych lasów zajęły suche sawanny, około 4 mln lat temu nasi wcześni przodkowie, australopiteki, o wysokości jednego metra i pojemności puszki mózgowej 450 cm3, zostali zmuszeni do zejścia z drzew. Większość populacji nie przystosowała się do zmiany środowiska i wymarła, ale jedna z grup przeżyła i to z niej wyewoluowały wczesne gatunki rodzaju Homo – tak zaczęła się ekspansja człowieka. 2, 4 mln lat temu Homo habilis, człowiek zręczny, który żył ok. 2,5-1,5 mln lat temu, wytwarzał już narzędzia krzemienne, a jego następca Homo erectus (1,8 mln – 150 tys. lat temu), o pojemności puszki mózgowej ok. 1000 cm3, osiągnął wzrost człowieka współczesnego, opanował sztukę rozniecania ognia i wywędrował z Afryki aż do dzisiejszych Chin i na Jawę. Nasz kuzyn neandertalczyk, zasiedlający Europę i Bliski Wschód (400-24 tys. lat temu), miał sprawny narząd mowy, pojemność puszki mózgowej nieco większą od naszej (neandertalczyk – 1370-1900 cm³, człowiek – 1490-1500 cm³) i poczucie piękna – zdobił ciało ochrą, wytwarzał odzież i naszyjniki z muszli. I najważniejsza rzecz – tak, jak my rytualnie grzebał zmarłych i oddawał im cześć, wyposażając groby w narzędzia, kwiaty i jedzenie. Zatem wierzył w życie pozagrobowe i odprawiał pierwsze praktyki religijne. Blisko 200 tys. lat temu z rodowej linii hominidów wyodrębnili się pierwsi przedstawiciele naszego gatunku – Homo sapiens. Szybka geograficzna ekspansja ludzi miała już aspekt ekologiczny, a nie ewolucyjny i doprowadziła do powstania ras. źródło – Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy dr Tatiana Woroncowa-Marcinowska
lp6emP2. 2 era w dziejach ziemi
