Ostatnio zakupiłem nowe kości RAM w celu upgrade'u pamięci z 2x2GB do 2x4GB. Niestety gdy po wymianie na nowe uruchamiam komputer, system nie chce się załadować(tj. są dwie opcje uruchomienia- uruchom normalnie i uruchom z opcją naprawy systemu; obydwie nie działają).

Co to jest pamięć RAM? RAM (ang. Random-Access-Memory) to inaczej pamięć operacyjna komputera. Wszystkie uruchamiane procesy, gry i aplikacje trafiają właśnie do niej. Moduł ten charakteryzuje się wysokim współczynnikiem odczytu danych, dzięki czemu procesor może je szybko i skutecznie przetwarzać. W pamięci RAM przechowywane są także aktualne wyniki pracy programów. W odróżnieniu od pamięci ROM nie jest to pamięć trwała, dlatego każdy plik należy przed zamknięciem zapisać na dysku lub innym nośniku. Co więcej, szybkość pracy komputera zależy właśnie od zainstalowanych modułów RAM. To dzięki nim możliwa jest płynna gra z wymagającymi tytułami czy praca z wieloma aplikacjami jednocześnie. Obecnie prym wiodą pamięci RAM DDR4, które wręcz wyparły z rynku przestarzały już standard DDR3 (wciąż jednak są komputery wyposażone w ten rodzaj modułów). W listopadzie 2021 roku na rynek trafiły DDR5, które stopniowo będą gościć w coraz większej liczbie komputerów. Zanim jednak standard ten upowszechni się, miną co najmniej dwa lata. Warto wiedzieć, że trwają już prace nad DDR6, ale to jednak pieśń (odległej) przyszłości. Pamięci RAM – niezależne od rodzaju – możesz kupić w postaci pojedynczych modułów lub zestawów złożonych z dwóch lub więcej sztuk. DDR5 czy DDR4 – które lepsze? Pamięć DDR5 zadebiutowała na rynku razem z procesorami Intel Core 12. generacji (Intel Alder Lake-S) oraz płytami głównymi z gniazdem LGA 1700. Intel Z690 to pierwszy chipset, który obsługuje nowy standard RAM-u. Musisz więc posiadać odpowiednią płytę główną od takich producentów, jak ASRock, ASUS, Gigabyte i MSI, oraz procesor z serii Intel Alder Lake-S. Płyty główne Z690 nie należą do najtańszych, podobnie jak pamięć RAM, która, owszem, ma wyższe częstotliwości taktowań, ale obecne opóźnienia hamują nieco potencjał DDR5. To jednak początek rozwoju nowego standardu. Z czasem pamięć RAM DDR5 zacznie wypierać obecnie powszechniejsze DDR4. Według przewidywań oraz biorąc pod uwagę sytuację z poprzednich generacji RAM, DDR5 pod względem cen i powszechności staną się porównywalne z DDR4 w okolicach 2023 roku. Wówczas na rynek trafi więcej procesorów z obsługą nowego standardu, czyli Intel Raptor Lake-S, AMD Ryzen 7000 (Zen 4) oraz Intel Meteor Lake-S. Czym się wyróżnia DDR5? Po pierwsze, wyższą gęstością względem DDR4 (8-64 Gb w porównaniu do 2-16 Gb). Ta przekłada się na większą pojemność w pojedynczej kości (128 GB vs 64 GB w konsumenckich pamięciach). Przy czym i w DDR4 zdarzały się wyższe wartości (np. 128 GB), ale tak samo będzie w DDR5, w przypadku których serwerowe układy pochwalą się nawet 512 GB. Przewagę DDR5 nad DDR4 widać na razie w wybranych zastosowaniach, co wynika ze zmian w specyfikacji. Różnice nie dotyczą wyłącznie częstotliwości taktowań i opóźnień, ale też struktury (liczba banków 32 vs 16 podzielonych odpowiednio na 8 grup i 4 grupy, na korzyść DDR5) czy długości pakietu (16 zamiast 8). Te zmiany skutecznie poprawiają przepustowość nowych pamięci. Co więcej, funkcja Same Bank Refresh pozwala odświeżyć tylko jeden bank zamiast wszystkich, co nie blokuje dostępu do pamięci. I przekłada się na możliwość realizowania innych operacji podczas odświeżania RAM-u, a co za tym idzie – lepszą efektywność. Warto też wspomnieć o tym, że DDR5 mają wbudowaną korekcję błędów (ODECC, ang. On-Die Error Correction Code), znaną z pamięci serwerowych, która niweluje zwiększone przez większą gęstość litografii płytek ryzyko utraty danych. Przeczytaj więcej o zmianach w DDR5: Co to jest DDR5? Poznaj nową generację pamięci RAM od środka Korzyści z zastosowania DDR5 widać np. w 7-Zip podczas kompresji (w dekompresji oba rodzaje wypadają porównywalnie), czy w Adobe Lightroom służącym do obróbki zdjęć. W grach różnice zwykle się zacierają. Jakie są i czy warto kupować DDR5? Zapoznaj się z naszymi testami: Porównanie DDR3 vs DDR4 vs DDR5 – podstawowa specyfikacja Chcesz poznać więcej różnic między poszczególnymi standardami pamięci RAM? Zobacz porównanie DDR3, DDR4 i DDR5: W tabelce zamieściliśmy typowe prędkości, opóźnienia i napięcia oraz maksymalną przepustowość dla zamieszonego w nawiasie taktowania. Jeśli chodzi o pojemność, górna granica jest zależna od tego, czy mowa o konsumenckich, czy profesjonalnych kościach. W przypadku tych drugich jest ona wyższa. Przy czym granica i tak bywa przesuwana wraz z rozwojem standardu. Jak wybrać pamięć RAM? Wybór odpowiedniej pamięci RAM pozwala w pełni wykorzystać potencjał procesora i karty graficznej. Zbyt wolny moduł lub zbyt mała ilość pamięci będzie po prostu ograniczać moc pozostałych podzespołów (przede wszystkim CPU). Dlatego zanim kupisz komputer stacjonarny albo laptop, zerknij w rubrykę RAM-u. Ta sama zasada dotyczy późniejszej modernizacji pamięci operacyjnej. O czym musisz pamiętać przy wyborze RAM? Na początek kilka szybkich porad, które ułatwią zakup nowej pamięci RAM: określ, jak dużo pamięci operacyjnej potrzebujesz; zweryfikuj, jakie moduły RAM jest w stanie obsłużyć Twoja płyta główna; sprawdź częstotliwość taktowania oraz opóźnienia; do OC (ang. overclocking, czyli zwiększanie szybkości pamięci w celu poprawy wydajności) wybierz wyselekcjonowane modele wyposażone w dodatkowe radiatory; poszukaj też w internecie informacji o zastosowanych kościach i ich potencjale podkręcania taktowań; dowiedz się, czy dysponujesz 32-, czy 64-bitowym systemem operacyjnym. Ostatni punkt jest tylko istotny w przypadku starszych komputerów. 32-bitowy system operacyjny od lat nie ma racji bytu i obsługuje ograniczoną ilość pamięci. W jego przypadku nie ma co inwestować więcej niż w 4 GB RAM-u. Pamiętaj o tym. A teraz przejdźmy do szczegółów. Przeznaczenie modułu – komputer stacjonarny czy laptop? Na rynku dostępne są pamięci RAM dedykowane desktopom i laptopom. Różnią się między sobą diametralnie, dlatego nie da się zainstalować kości z laptopa do desktopa i odwrotnie. RAM do komputera przenośnego jest wyraźnie mniejszy i nosi oznaczenie SODIMM. Nie posiada też radiatora, podświetlenia LED ani kolorowych dodatków. Takie dodatki znajdziesz w modelach desktopowych, oznaczanych jako DIMM. Te moduły można podkręcać, a także instalować w nich dodatkowe układy chłodzenia. Rodzaj pamięci RAM i kompatybilność z płytą główną W tym celu należy sprawdzić model płyty głównej oraz kompatybilność standardów. Takie informacje znajdziesz na przykład stronie producenta lub w karcie produktu danego sklepu, a mianowicie w części dotyczącej specyfikacji. Dopasowując moduł do płyty głównej, sprawdź przede wszystkim generację (np. DDR3, DDR4 czy DDR5), maksymalnie obsługiwane częstotliwości i pojemność pamięci, architekturę (dwu- lub czterokanałowa) oraz liczbę banków. Wbrew pozorom nawet ostatni czynnik może mieć znaczenie, jeśli zechcesz zainstalować większą ilość RAM-u. Mniejsze płyty główne mogą mieć tylko dwa sloty na pamięć. Podsumowując, wyróżniamy takie pamięci RAM DDR DIMM: DDR DIMM DDR2 DIMM DDR3 DIMM DDR3L DIMM DDR4 DIMM DDR5 DIMM Pojemność modułu RAM Ten parametr, wyrażany w gigabajtach (GB), informuje o tym, jak dużą pamięcią operacyjną dysponuje dany model. Z generacji na generację wielkość RAM-u rośnie, gdyż producenci mogą wytwarzać układy o wyższej gęstości. Zmiany te zachodzą również w obrębie tego samego standardu. Na przykład w konsumenckich pamięciach DDR4 za maksymalną pojemność uchodzi 64 GB, natomiast w DDR5 – 128 GB. Wartości te jednak są wyższe w wyjątkowych pamięciach, np. modułach serwerowych (np. 256 GB w jednej kości DDR4, a 512 GB w DDR5). RAM nie jest często zmienianym komponentem w komputerze, więc nie warto inwestować w niewielkie pojemności. Czasem warto postawić na bardziej przyszłościowy zakup. W 2021 roku absolutnym minimum jest 8 GB RAM-u, a optymalną wartość stanowi nadal 16 GB. Jednak coraz częściej w komputerach można znaleźć 32 GB lub więcej, przy czym ilość pamięci powinna być zależna od zastosowań komputera. Dobierz ilość pamięci RAM do przeznaczenia komputera Do obróbki grafiki i filmów, czy tworzenia projektów 3D potrzebujesz więcej RAM-u niż w komputerze biurowym do prostych zadań (np. edytora tekstu). Optimum dla tych pierwszych stanowi 16 GB RAM, chociaż zakup większej ilości może wyjść na dobre. Ta sama zasada dotyczy jednostek gamingowych, które potrzebują dużej ilości RAM do płynnej obsługi gier (najlepiej 16 GB lub nawet 32 GB). Komputerom domowym, które służą do np. oglądania filmów czy odtwarzania muzyki, wystarczy z kolei 8 GB pamięci operacyjnej (absolutnym minimum jest 4 GB). Częstotliwość taktowania. Szybkość ma znaczenie Oto jeden z najważniejszych atrybutów pamięci operacyjnej, który wyrażany jest w megahercach (MHz). Definiuje on wydajność modułu, a także szybkość obliczeń wykonywanych przez procesor. Jest to bardzo ważny aspekt w przypadku komputerów gamingowych, w których wysokie taktowanie przekłada się na liczbę fps. Nie dobieraj wolnego RAM-u do mocnego CPU. Korzyści z wyższych taktowań mogą docenić również osoby zajmujące się bardziej profesjonalnymi zadaniami, np. obróbką grafik, a także miłośnicy overclockingu. Dobierając RAM do przytoczonych zastosowań, warto sięgnąć po modele taktowane zegarem co najmniej 3000-3200 MHz w przypadku DDR4, natomiast w DDR5 – 5200-6400 MHz. W komputerach do biura i użytku domowego taktowanie nie odgrywa już tak dużej roli, więc np. 2666 MHz (DDR4) lub 4800 MHz (DDR5) będzie wystarczającą wartością dla RAM-u. Koniecznie sprawdź, jaką częstotliwość obsługuje płyta główna (także po OC). Jeśli taktowanie zegara będzie wyższe niż możliwości płyty głównej, wówczas potencjał pamięci RAM nie rozwinie w pełni skrzydeł. Raczej nie chcesz przepłacać za coś, czego nie wykorzystasz, prawda? Opóźnienia (timingi) Ten parametr powinien zainteresować przede wszystkim graczy, gdyż opóźnienia – podobnie jak częstotliwości taktowań – wpływają na liczbę fps, a więc wydajność gry, szczególnie w niższych rozdzielczościach i miejscach zależnych od procesora. Warto wiedzieć, że na opóźnienie pamięci RAM wpływa kilka parametrów, ale najważniejszym z nich jest CAS latency, zapisywane jako CL. Jest to czas pomiędzy wykonaniem zadania, a otrzymaniem na nie odpowiedzi i to na ten zapis warto zwracać uwagę przy wyborze. Pozostałe aspekty opóźnienia – takie jak tRDC, tRP, tRAS – w mniejszym stopniu wpływają na wydajność RAM niż CL. Weź również pod uwagę, że opóźnienia mają też związek z częstotliwościami, z jakimi pracuje dana pamięć. Często im wyższe taktowanie, tym również większe opóźnienia, ale jest to w dużej mierze zależne od modułu i użytych kości. Napięcie (pobór energii) Jest ono mało istotne z perspektywy posiadacza komputera stacjonarnego, za to bardzo ważne dla właściciela laptopa. Każdy pracujący komponent pobiera energię, dlatego tak istotny jest wybór energooszczędnych podzespołów. Szczególnie wtedy, gdy zależy Ci na mobilności, bez zastanawiania się, na jak długo wytrzyma jeszcze bateria. Dla entuzjastów niskich napięć w desktopach powstały moduły Low Voltage. Wymagające one napięcia 1,35V zamiast 1,5V i oznaczane są literą L (w przypadku DDR3). Z generacji na generację napięcie, z jakim pracuje kość RAM, zmniejsza się. Na przykład standardowa pamięć DDR3 cechuje się napięciem 1,5 V, natomiast DDR4 i DDR5 odpowiednio niższym, czyli 1,2V i 1,1 V. Wpływ na napięcie jest jednak zależne od modelu RAM-u oraz taktowań. Im ono jest wyższe, tym rośnie napięcie. W lepszych modułach może wynieść np. 1,35 V (DDR4) i 1,25 V (DDR5). Wzrasta także w przypadku OC. Często zresztą jest wymagane podniesienie fabrycznych wartości, by móc osiągnąć odpowiednio wysokie częstotliwości. Cena pamięci RAM – co wpływa na jej wysokość? Trudno określić, ile powinien kosztować RAM do danego komputera. Cena zależy od wymagań użytkownika. Nie bez znaczenia są takie czynniki, jak pojemność, rodzaj kości, którym producent zwykle się nie chwali (by sprawdzić, co skrywa Twoja pamięć RAM, możesz użyć programu Thaiphoon Burner), częstotliwość taktowań, opóźnienia, radiator lub podświetlenie RGB. To wszystko ma niebagatelne przełożenie na cenę. Jeśli zależy Ci tylko na wydajność, przy wyborze pamięci RAM najpierw zdecyduj, ile potrzebujesz ilości pamięci (np. 16 czy 32 GB), a potem sugeruj się taktowaniami i opóźnieniami. To one mają największy wpływ na wydajność. Porównaj z innymi – porównywalnymi – modelami i dobierz odpowiednie moduły dla siebie. Miej na uwadze, że za pamięci z fantazyjnymi radiatorami, czy podświetleniem zapłacisz więcej. Jest to jednak wydatek uzasadniony, jeśli liczy się dla Ciebie nie tylko ponadprzeciętna wydajność, ale też lepsze rozpraszanie ciepła czy oryginalny wygląd zestawu RAM. Możesz także poszukać dodatkowej wiedzy na np. forach, by uzyskać informacje o użytych przez producenta kościach, które mogą mieć wpływ na OC. Może to być istotny czynnik, jeśli zamierzasz podkręcać RAM. Nie zapominaj o tym, że cena jest też zależna od generacji. W dniu premiery nowy standard jest zawsze zauważalnie droższy, tak było np. gdy wchodziło DDR4 i tak też jest teraz, gdy na rynku pod koniec 2021 roku pojawiły się DDR5. Dlaczego nowy rodzaj RAM-u jest droższy? Akurat w najnowszym standardzie duże znaczenie ma konstrukcja pamięci, która wymaga większej liczby komponentów. Układy scalone do zarządzania energią (PMIC, ang. Power Management Integrated Circuit) i do regulacji napięcia (VRM, ang. Voltage Regulator Module) są wbudowane bezpośrednio w module DDR5. Ale nie tylko, bo sytuacja rynkowa i związane z nią problemy z dostawami odbijają się negatywnie na dostępności, a ta z kolei ma wpływ na cenę końcową. Pojedynczy moduł, czy może zestaw? Wielu użytkowników zadaje sobie to pytanie. Na szczęście odpowiedź jest prosta – lepiej sięgnąć po zestaw. Taka opcja jest po prostu wydajniejsza, bo dane trafiają do dwóch kontrolerów pamięci jednocześnie (w przypadku Dual Channel), a nie tylko do jednego, jak ma to miejsce w przypadku pojedynczej kości RAM. W grach różnica między modułami Single Channel a Dual Channel jest bardzo duża, więc nawet się nie zastanawiaj nad pojedynczą kością. Poza tym pamięci kupione w jednym zestawie zostały do siebie dopasowane, co ma znaczenie, jeśli mają pracować optymalnie z takimi samymi właściwościami. Możesz też zdecydować się na zestawy poczwórne, a nawet składające się z ośmiu modułów. Trzeba jednak pamiętać, że możliwość instalacji tak dużych zestawów dotyczy wyłącznie komputerów stacjonarnych i jest ograniczona modelem posiadanej płyty głównej. Różnice pomiędzy pamięcią RAM dla desktopa i laptopa Pamięć RAM dla komputera stacjonarnego W przypadku pamięci RAM dla desktopa wybór jest znacznie szerszy. Producenci oferują standardowe, proste moduły, ale możemy też sięgnąć po modele o wysokim profilu z imponującym wyglądem. Konstrukcja tych modeli jest wyższa ze względu na efektywne radiatory, które pomagają rozpraszać ciepłe powietrze. Z kolei instalując dodatkowe układy chłodzenia w obudowie, warto rozważyć zakup niskoprofilowych modułów, więc przy zakup szukaj informacji o wysokości pamięci oraz opisu danego modelu (producenci mają często w swojej ofercie specjalne, niskoprofilowe RAM-y). Dzięki nim montując wysokie chłodzenia na CPU, nie spotka Cię niemiła niespodzianka lub nie ograniczysz sobie możliwości ewentualnego rozbudowania pamięci o dodatkowe moduły. Pamięć RAM dla laptopa Wymieniając pamięć operacyjną RAM w laptopie, najlepiej wybierz moduł o tych samych parametrach, co zainstalowany fabrycznie. Dzięki temu będziesz mieć pewność, że nowy komponent okaże się w pełni kompatybilny z urządzeniem. Żeby potwierdzić właściwości RAM-u, wystarczy włączyć menedżer urządzeń lub przejść do BIOS-u (UEFI). Chłodzenie modułów RAM Specyficzna konstrukcja laptopa uniemożliwia zastosowanie radiatora w pamięci RAM, dlatego moduł korzysta z ogólnego systemu chłodzenia. Jeśli więc chcesz poeksperymentować z efektownym i efektywnym chłodzeniem, to musisz skierować uwagę na modele desktopowe. Na tym polu możliwości jest bardzo wiele. Najprostszym układem chłodzenia jest płaski aluminiowy radiator, umieszczony po obydwu stronach kości RAM. Aby zapewnić jak najwyższą skuteczność odprowadzania ciepła, producenci stosują dużo bardziej zaawansowane systemy. Dzięki temu spotkasz wymyślne i rozbudowane radiatory, systemy ciepłowodów, a nawet w skrajnych przypadkach układy chłodzone cieczą. W ostateczności możesz skorzystać z dodatkowych wentylatorów montowanych nad modułami RAM. Trzeba przyznać, że bardziej rozbudowane konstrukcje wyglądają atrakcyjnie, szczególnie jeśli mają udane podświetlenie RGB (jeśli lubisz), i stanowią ważny element zestawów z przeszklonym panelem bocznym. Zanim jednak kupisz dany moduł zastanów się, czy wielkość radiatora nie zablokuje wolnych slotów lub nie uniemożliwi montażu innych komponentów. Overclocking (OC), czyli podkręcanie wydajności Niestety w przypadku pamięci RAM do laptopów miłośnicy overclockingu nie mają pola do popisu. Te moduły praktycznie nie dają się podkręcać, lecz mimo to potrafią bardzo wydajnie pracować. Modele z generacji DDR4 mogą się pochwalić taktowaniem na poziomie nawet 3200 MHz, zapewniając świetną wielozadaniowość. Niemniej jednak chcąc podkręcić wydajność komputera, musisz posiadać tradycyjną skrzynkę (tzw. desktopa). Pamiętaj, że korzystając z komputera do mało wymagających zadań, nie potrzebujesz podnosić jego wydajności. Overclocking to przede wszystkim zajęcie dla graczy, osób, które oczekują ponadprzeciętnej mocy komputera, lub profesjonalnych overclockerów. Oprócz zwiększania taktowań warto powalczyć o zmniejszanie opóźnień (timingów), które również poprawiają osiągi w grach i aplikacjach. Jeśli zamierzasz podkręcać zegary, zadbaj o odpowiednie chłodzenie, gdyż moduł RAM-u będzie się nagrzewał bardziej niż zwykle. Wymiana pamięci RAM W przypadku komputera stacjonarnego proces ten jest szalenie banalny. Wystarczy odkręcić lub otworzyć panel boczny, odpiąć zatrzaski na płycie głównej i wyciągnąć moduł ze slotu. Montaż jest jeszcze łatwiejszy – wkładasz w dany slot, by zatrzask zaskoczył i voila. Przed przystąpieniem do modernizacji trzeba jeszcze wyłączyć zasilanie, ale z wymianą poradzi sobie nawet początkujący użytkownik. Jeśli chodzi o laptopy to sprawa bywa dużo bardziej skomplikowana. W niektórych modelach masz bezpośredni dostęp do pamięci operacyjnej. Producenci umieszczają wówczas dedykowaną klapkę z napisem memory. Po jej otwarciu masz przed sobą moduł RAM. Zdarza się jednak, że musisz zdjąć całą dolną pokrywę lub nawet wymontować klawiaturę. Oczywiście i w tym przypadku możliwa jest samodzielna wymiana, ale przy okazji możesz niechcący uszkodzić inny podzespół. Bezpieczniej skorzystać z usług autoryzowanego serwisu, gdyż wymiana na własną rękę może się też skończyć utratą gwarancji. Co więcej, w ultrabookach wymiana pamięci RAM często może w ogóle nie wchodzić w grę, bo zdarza się, że moduły są wlutowane na stałe. Zarówno w przypadku desktopa, jak i laptopa, po zakończonej instalacji sprawdź, czy poprawnie działają i czy ich praca jest stabilna. Do tego celu służą rozwiązania systemowe (Diagnostyka pamięci systemowej), a także dedykowane programy (np. MemTest, Prime95). Wybierz RAM do swoich zastosowań Pamięć RAM do laptopa Planując wymianę RAM w laptopie, pamiętaj o przede wszystkim kompatybilności. Najbezpieczniej wybierać moduł podobny do tego, jaki użył producent, albo skorzystać z dedykowanych kości. Pamięć RAM do komputera multimedialnego W komputerze multimedialnym, który będzie nam służył głównie do oglądania filmów, odtwarzania muzyki i surfowania w Internecie w zupełności wystarczą pamięci RAM o taktowaniu 2133-2666 MHz w przypadku DDR4 lub 4800 MHz w przypadku DDR5. Pamięć RAM dla grafika i gracza W desktopie dla gracza ważną rolę odgrywa nie tylko pojemność, ale też – lub przede wszystkim – częstotliwość taktowania i opóźnienia pamięci operacyjnej. Żeby procesor mógł płynnie przetwarzać dane z gier, potrzebujesz dopasowanego do niego wydajnego RAM-u. Te same parametry obowiązują w przypadku obróbki grafiki, montowania filmów oraz projektów tworzonych w takich programach jak AutoCAD. Postaw przynajmniej na 3000-3200 MHz w przypadku DDR4, a jeśli chodzi o DDR5, wybierz pamięci pracujące z częstotliwościami 5200-6400 MHz. O tym, jak istotna jest pamięć operacyjna w grach, która ściśle współpracuje z procesorem (CPU), możesz dowiedzieć się z naszego innego poradnika: Jak dopasować procesor do karty graficznej? Pamięć RAM dla overclockera Pamięć RAM dla entuzjasty wysokich osiągów powinna zachwycać parametrami. Zwykle pamięci o wyselekcjonowanych kościach z dużym potencjałem OC cechują się wyraźnie wyższą ceną na tle modeli o pozornie porównywalnej specyfikacji. Jednak równie ważne jest chłodzenie modułu, które musi sobie poradzić z podwyższoną temperaturą. Jeśli wciąż masz wątpliwości, którą pamięć RAM wybrać, zawsze możesz się z nami skontaktować. Chętnie doradzimy i dobierzemy optymalny model do pozostałych podzespołów. Zobacz wszystkie pamięci RAM dostępne w x-kom Przegląd modeli RAM DDR5 Przeczytaj też pozostałe poradniki, w których piszemy o tym, jak wybrać inne komponenty komputera:

Ryzyko takiej niekompatybilności jest dużo mniejsze w przypadku pamięci RAM. Inna sprawa, że dobry procesor to koszt z segmentu 1500+, cena pojedynczej kości RAM najnowszej generacji zaczyna się od kilkuset złotych. Co więcej, bez problemu można takie kości dokładać i zmieniać bez demontażu całego komputera.

wymiana kości ram w laptopie